- Prawa autorskie chronią pracę danej osoby lub firmy i uniemożliwiają innym osobom korzystanie z niej bez zezwolenia. Prawa autorskie mają zastosowanie automatycznie, gdy ktoś tworzy treści kreatywne, literackie lub inne, takie jak książki, filmy, wideo, zdjęcia, piosenki/muzyka, gry wideo i oprogramowanie. Jeżeli ktoś kopiuje lub korzysta z cudzej pracy bez zezwolenia, jej autor może pozwać go do sądu. Bez praw autorskich twórcy nie dostawaliby za swoją pracę godziwego wynagrodzenia, co mogłoby uniemożliwić im dalszą działalność.
- Licencje Creative Commons to darmowe licencje praw autorskich zezwalające innym osobom na udostępnianie i korzystanie z treści kreatywnych. Umożliwiają twórcy ustalenie pewnych warunków korzystania z dzieła, np. określając, czy zezwala na udostępnianie adaptacji oryginalnego dzieła lub czy z jego pracy można korzystać w celach komercyjnych. Creative Commons umożliwia również twórcy opublikowanie swojej pracy w domenie publicznej i zrzeczenie się praw.
- Regulamin większości serwisów internetowych stanowi, że nieautoryzowane udostępnianie, pobieranie i ponowne wykorzystanie treści chronionych prawami autorskimi jest zabronione przez platformę. Niektóre sieci społecznościowe i strony udostępniające wideo korzystają z systemu umożliwiającego automatyczne wykrywanie naruszeń praw autorskich – wytwórnie muzyczne, studia kinowe i kanały telewizyjne udostępniają odnośne treści, by ułatwić wykrywanie naruszeń.
- Jeżeli ktoś korzysta bez zezwolenia z treści chronionych prawami autorskimi, możliwe jest, że zostanie poproszony o usunięcie tych treści z platformy. Niektóre sieci społecznościowe automatycznie blokują lub usuwają treści w przypadku naruszenia praw autorskich. Niektóre serwisy udostępniające wideo mogą pozwolić na zamieszczenie treści, umożliwiając jednak oryginalnym autorom zwrócenie się o ich monetyzację poprzez reklamy, aby mogli uzyskać wynagrodzenie za swoją pracę.
- Ustalenie własności treści stworzonych przez Ciebie przy pomocy aplikacji lub serwisów internetowych lub treści udostępnionych w sieciach społecznościowych może być skomplikowane. O ile zachowujesz prawo własności wszystkich treści publikowanych w sieci społecznościowej, sieć może również posiadać szerokie uprawnienia licencyjne do korzystania z nich. Obejmują one często prawo do swobodnej adaptacji i korzystania z takich treści na całym świecie i bez obowiązku wynagrodzenia. Warunki te są określone w regulaminie/zasadach użytkowania, a użytkownik akceptuje je przy rejestracji konta.
Rady:
- Porozmawiaj z uczniami o prawach autorskich i o ich znaczeniu. Wyjaśnij, że prawa autorskie zapewniają ludziom sprawiedliwe wynagrodzenie za wykonaną pracę, co nie jest możliwe w przypadku darmowego dostępu do płatnych treści lub korzystania z treści kreatywnych innych osób bez ich pozwolenia.
- Zapoznaj uczniów z licencjami Creative Commons i pokaż im, jak ponownie wykorzystywać lub udostępniać cudze prace dzięki tym licencjom. Przypomnij uczniom, że ich własne dzieła i cudza praca są często chronione przez te same prawa autorskie i że ważne jest, by zwrócić się o pozwolenie autora przez wykorzystaniem jego pracy.
- Przypomnij uczniom, że mimo iż w internecie można łatwo znaleźć bezpłatnie udostępnione treści płatne, nie daje im to prawa do korzystania z nich lub udostępniania ich. Twoja szkoła może posiadać zasady i nakazy dotyczące tego, co wolno i czego nie wolno uczniowi w internecie w ramach wykonywania własnej pracy.
- Porozmawiaj z uczniami o sposobach, w jakie sieci społecznościowe i serwisy internetowe mogą udostępniać treści użytkowników bez zwrócenia się o pozwolenie – czy uważają, że jest to sprawiedliwe? Porozmawiajcie o treściach, które chcieliby stworzyć i udostępnić w sieci oraz o tym, co chcieliby, lub czego nie chcieliby, by sieć społecznościowa udostępniła lub ponownie wykorzystała.